Περιβαλλοντική εργασία 2023-2024: «Μελέτη Λίμνης Μουριάς»

  • Εκτύπωση
Λεπτομέρειες
Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 20 Μαΐου 2024 15:45
Γράφτηκε από τον/την Διονυσοπούλου Κωνσταντίνα
Εμφανίσεις: 388

1

Δημιουργία της Λίμνης

Η λιμνοθάλασσα Μουριάς (ένα τέναγος) δημιουργήθηκε από την προσχωσιγενή δράση του ποταμού Αλφειού σε συνδυασμό με τα θαλάσσια ρεύματα.

4Google Earth 2012,διακρίνονται οι φερτές ύλες του Αλφειού να κινούνται πρός περιοχή Μουριάς-Κατακόλου. Υλικό Περιβαλλοντικής Ομάδας

 

H εκβολή του Αλφειού βρισκόταν κοντά στο σημερινό Επιτάλιο και ακόμη ανατολικότερα. Σύμφωνα με την περιγραφή του Πλινίου, το ποτάμι ήταν πλωτό, από την εκβολή του μέχρι την περιοχή της αρχαίας Ολυμπίας, όπου έφθαναν επισκέπτες κι αθλητές με μικρά σκάφη για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Με την πάροδο του χρόνου, οι προσχώσεις μετατόπισαν την ακτή και κατ' επέκταση την εκβολή του ποταμού προς τα δυτικά. Περίπου το 5.000 π.Χ. η παγκόσμια συνεχής άνοδος της στάθμης της θάλασσας (μεσοπαγετώδης περίοδος) επιβραδύνεται και τελικά γύρω στο 3.000 π.Χ. σταθεροποιείται. Οι εκβολές του ποταμού εκείνη την εποχή ήταν 500 μέτρα δυτικά από την σημερινή Εθνική Οδό Πύργου - Κυπαρισσίας. Η λεκάνη απορροής του Αλφειού μαζί με τους παραποτάμους είναι περίπου 3.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η ποσότητα φερτού υλικού (χαλίκια, χώμα κλπ.) που μεταφέρει κάθε χρόνο στην περιοχή των εκβολών είναι τεράστια. Τα υλικά αυτά είναι προϊόντα διάβρωσης των εδαφών σε όλη τη λεκάνη απορροής και έχουν υπολογισθεί σε περισσότερους από 2.500.000 τόνους κάθε χρόνο. Τα φερτά υλικά σιγά σιγά αρχίζουν την πρόσχωση στην περιοχή των εκβολών, μεταθέτουν την ακτογραμμή σταδιακά δυτικότερα και με την συνδρομή των ισχυρών θαλάσσιων ρευμάτων της περιοχής και τους ισχυρούς νότιους ανέμους, διαμορφώνουν μετά από αρκετούς αιώνες την σημερινή μορφή της περιοχής. Ο συνδυασμός της ύπαρξης άφθονων φερτών υλικών και των δυνατών θαλασσίων ρευμάτων (long shore drifts) δημιουργούν λωρίδες γης κοντά στην ακτή που έχει σαν αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό μεγάλων ποσοτήτων νερού. Αυτός ο μηχανισμός εξηγεί την δημιουργία της λίμνης Μουριάς (όπως πολλών τεναγών παγκοσμίως) (βιβλιογραφία 2, με επεξεργασία και προσθήκες)


Η Λίμνη Μουριάς, πρίν αποξηρανθεί, ήταν ένα τυπικό τέναγος (αβαθής παράκτια λιμνοθάλασσα). Κύριο ρόλο στη δημιουργία της είχαν οι επικρατούντες Νοτιάδες, ο ΒΔ-ΝΑ προσανατολισμός της παραλίας και οι φερτές ύλες του Αλφειού. Οι τελευταίες σταμάτησαν να είναι σε επαρκή ποσότητα μετά την κατασκευή των φραγμάτων του Λάδωνα και του Αλφειού. Τον τρόπο δημιουργίας του φυσικού φράγματος, κατά μήκος της ακτής, που δημιούργησε το τέναγος, λόγω του «long shore drift» (ρευματος κατά μήκος της ακτής), προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε με αυτό το βίντεο.Υλικό Περιβαλλοντικής ομάδας

Ιστορικά στοιχεία

Υλικό Περιβαλλοντικής ομάδας

 

1

Η λίμνη Μουριά εντοπιζόταν γεωγραφικά στο Ν. Ηλείας, 5km ΝΔ της πόλης του Πύργου κοντά στις εκβολές του Αλφειού ποταμού. Η έκτασή της προσέγγιζε τα 6.560 στρέμματα, από τα οποία περίπου 6.000 στρέμματα αποτελούσαν την κυρίως λίμνη που εκτεινόταν ΒΔ του σημερινού δρόμου Πύργου- Σπιάντζας, ενώ τα υπόλοιπα περιελάμβαναν βαλτώδεις εκτάσεις στα ΝΔ του ίδιου δρόμου χωρίς άμεση επικοινωνία με τη λίμνη. Μεταξύ των ορίων της λίμνης και της θάλασσας παρεμβαλλόταν ζώνη θινών πλάτους 200 μέχρι 500 μέτρων και ύψους έως 6 μέτρα. Η επικοινωνία με τη θάλασσα εξασφαλιζόταν με στόμιο επικοινωνίας (μπούκα) μήκους 400 μέτρων στο ανατολικό άκρο της λίμνης. Η λίμνη είχε μέγιστο βάθος μέχρι 1m και λειτουργούσε ως φυσικός αποδέκτης των νερών της βροχής, των νερών που προέρχονταν από τους μικροχειμάρρους της περιοχής του Πύργου, καθώς και των νερών από την υπερχείλιση του Αλφειού ποταμού. (βιβλιογραφία 1)

Αποξήρανση και λόγοι που έγινε

Η λίμνη αυτή σχηματίστηκε πίσω από παράκτιους αμμώδεις φυσικούς φραγμούς και είχε τροφοδοσία από επιφανειακά ύδατα και θαλασσινό νερό, μέσω ενός διαύλου μήκους περίπου 400 m. (βιβλιογραφία 4)

2

Λίμνη Μουριάς 1960 (ΓΥΣ) επιχρωματισμένη Φ.

 

Την περίοδο 1967-69 έγινε αποξήρανση της λίμνης για να αποδοθεί στην γεωργία και για να αντιμετωπιστεί η ελονοσία που μάστιζε τις παραλίμνιες περιοχές. Ένας ακόμη στόχος ήταν η αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων στην ευρύτερη περιοχή. Μετά την αποξήρανση ακολούθησε αναδασμός στην ευρύτερη περιοχή. (βιβλιογραφία 1)

 

3

Λίμνη Μουριάς 1973 (ΓΥΣ) μετά την αποξήρανση επιχρωματισμένη Φ.

 

Στις 25-7-1959 ο «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» ενημερώνει ότι ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής απεφάσισε την εκπόνηση ευρείας κλίμακας μελετών δημοσίων έργων περιλαμβανομένης και της αποξήρανσης της λίμνης Αγουλινίτσας. (βιβλιογραφία 3)

Οι εργασίες της αποξήρανσης των λιμνών Μουριάς και Αγουλινίτσας και της κατασκευής του αρδευτικού-αποστραγγιστικού έργου ξεκινούν το 1967 και ολοκληρώνονται αρχές του1970. (βιβλιογραφία 3)

Αποστράγγιση πώς γίνεται

Η αποστράγγιση γίνεται με ένα δίκτυο αποστραγγιστικών καναλιών που καταλήγουν στο κύριο κανάλι.

5

Χάρτης αποξηραμένης λίμνης Μουριάς (Πανεπ. Πατρών)

 

Επειδή η στάθμη των προς αποστράγγιση υδάτων είναι από 1-3m κάτω από τη μέση στάθμη τής θάλασσας τα βρόχινα ύδατα και τα στραγγίσματα μικρών ρευμάτων που καταλήγουν στην πρώην λίμνη αποβάλλονται προς τη θάλασσα αδιαλείπτως από το τέλος της δεκαετίας του 1960 με 2 αντλιοστάσια, το ένα εκ των οποίων επισκέφθηκε η περιβαλλοντική ομάδα του Γυμνασίου Βουνάργου, με αντλίες που λειτουργούν με ηλεκτρικό ρεύμα και αυτοματίζουν σε συγκεκριμένη στάθμη.

Από την επίσκεψη της περιβαλλοντικής ομάδας του Γυμνασίου Βουνάργου, κατά το σχ. έτος 2023-2024 στο αντλιοστάσιο που αποστραγγίζει, διαρκώς από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, τη λίμνη Μουριάς του Πύργου Ηλείας.
Κατά την επίσκεψη έγινε δοκιμαστική αποστράγγιση ομβρίων υδάτων που είχαν συγκεντρωθεί στο κύριο κανάλι της Λίμνης. Υλικό Περιβαλλοντικής ομάδας

Προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί

Η αποξήρανσή της ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και οι νέες εκτάσεις δόθηκαν για καλλιέργεια.

Σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής είναι γεωργικά ανεκμετάλλευτο, λόγω της κακής ποιότητας του εδάφους.

Επιπλέον καλύπτεται από σωρούς απορριμμάτων, μπάζων, ενώ υπάρχουν και αυθαίρετα ποιμνιοστάσια και κατοικίες.

Οι ανεξέλεγκτες αυτές χρήσεις προκαλούν την έντονη δυσοσμία της περιοχής, συμβάλλουν στην οπτική υποβάθμιση του τοπίου, τη ρύπανση των εδαφών και των υπόγειων νερών, ενώ είναι πολλές φορές πηγές επικίνδυνων μεταδοτικών ασθενειών. (βιβλιογραφία 4)

Τα αποβαλλόμενα κατά διαστήματα νερά της πρώην λίμνης, μολύνουν (μικροβιακό φορτίο) και ρυπαίνουν (φυτοφάρμακα, λιπάσματα) την θάλασσα στην περιοχή εκβολής του αντλιοστασίου.

Αποτέλεσμα της ρύπανσης του νερού των καναλιών και του ευτροφισμού που έχει επέλθει, είναι η δυσοσμία της περιοχής, καθώς και η συνεχής αύξηση του πληθυσμού των κουνουπιών.

Εξαφάνιση ιχθυοπανίδας της λίμνης πλην χελιών στα αποστραγγιστικά κανάλια τα οποία λόγω ρύπανσης και μόλυνσης είναι ακατάλληλα προς βρώση.

Διείσδυση θαλασσινού νερού στον υδροφόρο ορίζοντα λόγω λαθών στο κύριο αποστραγγιστικό κανάλι.

 

Βιβλιογραφία:

1. «Οικολογία των τύπων οικοτόπων της αποξηραμένης λίμνης μουριάς» Διδακτορική διατριβή 2009, Πανεπιστήμιο Πατρών. Καράγιαννη Παναγιώτα

2. «Μορφολογία Δέλτα Αλφειού» Μάϊος 2010. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κρεστένων.

3. «Η Αποξήρανση της Λίμνης Αγουλινίτσας» Μελέτη, Αθήνα, Μάρτιος 2020. Σταύρος Φ. Φωτόπουλος.

4. «Γεωλογικές – εδαφολογικές παράμετροι της αποξηραμένης Λίμνης Μουριάς (Ν. Ηλείας) ως παράγοντες για τον καθορισμό κριτηρίων εφαρμογής αποκατάστασης και αειφορικής

διαχείρισης υγροτόπων» Διδακτορική διατριβή 2009, Πανεπιστήμιο Πατρών. Αδαμαντία Χατζηαποστόλου.

 

Περιβαλλοντική ομάδα:

Θεοφιλόπουλος Χαράλαμπος, Ζούγρας Κωνσταντίνος, Γούργουρας Δημήτριος, Τζένης Νικόλαος, Θεοδωρόπουλος Ανδρέας, Σοϊάτι Νικόλαος, Πανοπούλου Ασημίνα, Σωτηρόπουλος Σωτήριος, Σένια Έρι, Κατσαφάνας Παναγιώτης.

 

Επιβλέποντες καθηγητές:

Διονυσοπούλου Κωνσταντίνα, Χούπας Γεώργιος.