Η αγιασμένη επανάσταση

 Η αγιασμένη επανάσταση (Φ. Κόντογλου)

Η Ελληνική Επανάσταση είναι η πιο πνευματική επανάσταση που έγινε στο κόσμο. Είναι αγιασμένη.
Η επανάσταση γίνεται τις περισσότερες φορές από κάποιες υλικές αιτίες, που είναι η σκλαβιά, η στέρηση, η κακοπέραση, τα βασανιστήρια, η περιφρόνηση. Η λευτεριά είναι η θεότητα που λατρεύει ο επαναστάτης, και γι’ αυτή χύνει το αίμα του. Μα τη λευτεριά, πολλές φορές, σαν την αποχτήσει ο επαναστάτης, δεν τη μεταχειρίζεται για πνευματικούς σκοπούς, αλλά για να χαρεί την υλική ζωή μονάχα. Κοντά στην υλική ζωή έρχεται κ’ η πνευματική, μα τις περισσότερες φορές για πνευματική ζωή θεωρούνε οι άνθρωποι κάποιες απολαύσεις που είναι κι αυτές υλικές, κι ας φαίνονται σαν πνευματικές. Ένας επαναστάτης της γαλλικής επανάστασης, να πούμε, θεωρούσε για πνευματικά κάποια πράγματα που, στ’ αλήθεια, δεν ήτανε πνευματικά. Αυτός ήθελε ν’ αποχτήσει τη λευτεριά, για να κάνει αυτά που νόμιζε πως είναι σωστά και δίκαια για τη ζωή των ανθρώπων σε τούτο τον κόσμο μοναχά, δηλαδή για την υλική ζωή τους, μη πιστεύοντας πως υπάρχει τίποτ’ άλλο για να το επιδιώξει ο άνθρωπος. Γι’ αυτό λέγω πως, για τις περισσότερες επαναστάσεις, οι αιτίες που τις κάνανε να ξεσπάσουνε σταθήκανε υλικές, και η ελευθερία που επιδιώξανε ήτανε προορισμένη να ικανοποιήσει μονάχα υλικές ανάγκες.

Η ελληνική όμως Επανάσταση είχε μεν για αιτία και τις υλικές στερήσεις και τη κακοπάθηση του κορμιού, όπως η κάθε επανάσταση, αλλά, απάνω απ’ αυτές τις αιτίες, είχε και κάποιες που είναι καθαρά πνευματικές. Και πνευματικό, κατά τη γνώμη μου, αληθινά πνευματικό, είναι ό,τι έχει σχέση με το πνευματικό μέρος του ανθρώπου, με τη ψυχή του, δηλαδή με τη θρησκεία.
Η σκλαβιά που έσπρωξε τους Έλληνες να ξεσηκωθούνε καταπάνω στο Τούρκο δεν ήτανε μονάχα η στέρηση και η κακο¬πάθηση του κορμιού, αλλά, απάνω απ’ όλα, το ότι ο τύραννος ήθελε να χαλάσει τη πίστη τους, μποδίζοντάς τους από τα θρησκευτικά χρέη τους, αλλαξοπιστίζοντάς τους και σφάζοντας ή κρεμάζοντάς τους, επειδή δεν αρνιόντανε τη πίστη τους για να γίνουνε μωχαμετάνοι. Για τούτο πίστη και πατρίδα είχανε γίνει ένα και το ίδιο πράγμα, και η λευτεριά που ποθούσανε δεν ήτανε μονάχα η λευτεριά που ποθούνε όλοι οι επαναστάτες, αλλά η λευτεριά να φυλάξουνε την αγιασμένη πίστη τους, που μ’ αυτήν ελπίζανε να σώσουνε τη ψυχή τους. Γιατί, γι’ αυτούς, κοντά στο κορμί, που έχει τόσες ανάγκες και που με τόσα βάσανα γίνεται η συντήρησή του, υπήρχε και η ψυχή, που είπε ο Χριστός πως αξίζει περισσότερο από το σώμα, όσο περισσότερο αξίζει το ρούχο απ’ αυτό.
Εκείνες οι άπλες ψυχές, που ζούσανε στα βουνά και στα ρημοτόπια, ήτανε διδαγμένες από τους πατεράδες τους στη πίστη του Χριστού, και γνωρίζανε, μ’ όλο που ήτανε αγράμματες, κάποια από τα λόγια του, όπως είναι τούτα: «Τί θα ωφελήσει άραγε τον άνθρωπο, αν κερδίσει τον κόσμον όλο, και ζημιωθεί τη ψυχή του;» Ή: «Τί θα δώσει άνθρωπος για πληρωμή της ψυχής του;» «Η ψυχή είναι πιο πολύτιμη από τη τροφή, όπως το κορμί από το φόρεμα!» κ.ά.
Για τούτο, κατά τα χρόνια της σκλαβιάς, χιλιάδες παλληκάρια σφαχτήκανε και κρεμαστήκανε και παλουκωθήκανε για τη πίστη τους, αψηφώντας τη νεότητά τους, και μη δίνοντας σημασία στο κορμί τους και σε τούτη τη πρόσκαιρη ζωή. Στράτευμα ολάκερο είναι οι άγιοι νεομάρτυρες, που δε θανατωθήκανε για τα υλικά αγαθά τούτης της ζωής, αλλά για τη πολύτιμη ψυχή τους, που γνωρίζανε πως δε θα πεθάνει μαζί με το κορμί, αλλά θα ζήσει αιώνια. Ακούγανε και πιστεύανε ατράνταχτα τα λόγια του Χριστού, που είπε: «Μη φοβηθείτε εκείνον που σκοτώνει το σώμα, και που δεν μπορεί να κάνει τίποτα παραπάνω. Αλλά να φοβηθείτε εκείνον που μπορεί να θανατώσει και το σώμα και τη ψυχή».
Η ελευθερία, που γι’ αυτή θυσιάζονταν, δεν ήτανε κάποια ακαθόριστη θεότητα, αλλά ήτανε ο ίδιος ο Χριστός, που γι’ αυτόν είπε ο απόστολος Παύλος: «Όπου το Πνεύμα του Κυρίου, εκεί είναι και η ελευθερία.» Κι αλλού λέγει: «Σταθείτε στερεά στην ελευθερία που σας χάρισε ο Χριστός, σταθείτε και μην πέσετε πάλι στο ζυγό της δουλείας. Γιατί για την ελευθερία σας κάλεσε. Αλλά την ελευθερία μην την παίρνετε μονάχα σαν αφορμή για τη σάρκα σας».
Για τούτο είναι αγιασμένη η ελληνική Επανάσταση, κι αγιασμένοι οι πολεμιστές της, όπως ήτανε αγιασμένοι όσοι πολεμήσανε μαζί με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, πριν από τρακόσα εξηνταοχτώ χρόνια, κατά το πάρσιμο της Πόλης, καταπάνω στον ίδιο οχτρό της πίστης τους.
Άκουσε με τι λόγια μιλούσε εκείνος ο αγιασμένος βασιλιάς στους στρατιώτες του, σαν να ‘λεγε κανένα τροπάρι: «Ελθών ουν, αδελφοί, ο δυσσεβής αυτός αμηράς και εχθρός της αγίας ημών πίστεως, ημάς απέκλεισε, και καθ’ εκάστην το αχανές αυτού στόμα χάσκων, πως εύρη καιρόν επιτήδειον ίνα καταπίη ημάς και την πόλιν ταύτην, ην ανήγειρεν ο τρισμακάριστος και μέγας βασιλεύς Κωνσταντίνος εκείνος, και τη πανάγνω τε και υπεράγνω δεσποίνη ημών Θεοτόκω και αειπαρθένω Μαρία αφιέρωσε και εχαρίσατο, του κυρίαν είναι και βοηθόν και σκέπην τη ημετέρα πατρίδι και καταφύγιον των χριστιανών, ελπίδα και χαράν πάντων των Ελλήνων, το καύχημα πάσι τοις ούσιν υπό την του ηλίου ανατολήν». Και στο τέλος είπε: «Ελπίζω Θεώ λυτρωθείημεν ημείς της ενεστώσης αυτού δικαίας απειλής, δεύτερον δε και ο στέφανος ο αδαμάντινος εν ουρανοίς εναπόκειται ημίν, και μνήμη αιώνιος και αξία εν τω κόσμω έσεται».
Στην επανάσταση του Είκοσι ένα, όπως και στην πολιορκία της Πόλης, μαζί με τους λαϊκούς πολεμούσανε πλήθος ραφοφορεμένοι, καλόγεροι, παπάδες και δεσποτάδες, και τραβούσανε μπροστά με το σταυρό στο χέρι, κι από πίσω τους χίμιζε κλαίγοντας ο λαός, κ’ έψελνε:
Για της πατρίδος την ελευθερία, για του Χριστού την πίστη την αγία, γι’ αυτά τα δύο πολεμώ, μ’ αυτά να ζήσω επιθυμώ, κι αν δεν τα αποκτήσω, τί μ’ ωφελεί να ζήσω;
Στη Πόλη κρεμάστηκε ο πατριάρχης Γρηγόριος, ανοίγοντας πρώτος το μαρτυρολόγιο της Επανάστασης. Ο Θανάσης Διάκος πολέμησε σαν νέος Λεωνίδας, και σουβλίστηκε για τη πίστη του. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Ησαΐας Σαλώνων, ο Ρωγών Ιωσήφ, ο Παπαφλέσσας, ο Θύμιος Βλαχάβας, κι άλλοι πολλοί, πολεμήσανε για την αγιασμένη πατρίδα τους.
Στη Τριπολιτσά κλειστήκανε στη φυλακή κατά την Επανάσταση οι δεσποτάδες του Μοριά, κ’ οι περισσότεροι πεθάνανε με αβάσταχτα μαρτύρια. Το ίδιο και στη Πόλη, φυλακωθήκανε και κρεμαστήκανε πολλοί δεσποτάδες.
Παρακάτω βάζω λίγα λόγια από το ημερολόγιο του αντιναύαρχου Γεωργίου Σαχτούρη:
«Παρασκευή, 25 Δεκεμβρίου. Εορτή των Γενεθλίων του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Αραγμένοι εις Ντάρδιζα με ήσυχον αέρα της τραμουντάνας, πλην με χιόνια. Αυτήν την ημέρα, διά το χαρμόσυνον της εορτής, το πρωί, υψώνοντας την σημαίαν μας, ερρίχθη και μία κανονιά, καθώς και όλα τα ελληνικά εδώ αραγμένα το αυτό έπραξαν.
Κυριακή, 15 Αυγούστου. Εορτή της Θεοτόκου. Εξημερώθημεν αραγμένοι. Υψώσαμεν τας σημαίας και ερρίξαμεν και από μίαν κανονιάν διά το χαρμόσυνον της ημέρας».
Ο ναύαρχος Κουντουριώτης έκανε τη προσευχή του, σαν τους παλιούς, να τον βοηθήσει η Παναγία στη ναυμαχία της «Έλλης», κι όπου αλλού τον καλούσε το χρέος του. Το ίδιο κάνανε και κάνουνε όλοι οι Έλληνες στο πόλεμο.
Κατά την καταστροφή της Μικράς Ασίας, πρώτοι οι άνθρωποι της θρησκείας πληρώσανε με τη ζωή τους το καινούργιο χαράτσι στον οχτρό της πίστης μας. Ο μητροπολίτης της Σμύρνης Χρυσόστομος κρεμάστηκε, ο δεσπότης των Κυδωνιών Γρηγόριος θάφτηκε ζωντανός, ο Μοσχονησίων Αμβρόσιος θανατώθηκε άσπλαχνα, κι όλοι οι παπάδες κ’ οι καλόγεροι περά¬σανε από το σπαθί.
Οι Γερμανοί κ’ οι Ιταλοί θανατώσανε κι αυτοί τους ρασοφορεμένους των χωριών, για να μην απομείνουν παραπίσω από τους άλλους θεομάχους.
Ναι! Πίστη και πατρίδα είναι για μας ένα πράγμα. Κι όπως πολεμά το ένα, πολεμά και τ’ άλλο, κι ας μην ξεγελιέται.
Η μάννα μας η πνευματική είναι η ορθόδοξη Εκκλησία μας, που ποτίστηκε με πολύ κι αγιασμένο αίμα. Κανένας λαός δεν έχυσε και δεν χύνει ως τα σήμερα το αίμα του για τη πίστη, όσο ο δικός μας. Η ορθόδοξη πίστη είναι ο θησαυρός ο κρυμμένος κι ο πολύτιμος μαργαρίτης που λέγει ο Χριστός.

Η μεγάλη επανάσταση

Ομιλία 25ης Μαρτίου

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ 25^ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2021

Η σημερινή διπλή γιορτή είναι γιορτή της ελευθερίας.

Σε πνευματικό επίπεδο εορτάζουμε την απαρχή της απελευθέρωσης μας από το κράτος της φθοράς και του θανάτου με την ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου. Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιο και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσης ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται και Γαβριήλ την Χάριν ευαγγελίζεται. Η έλευση του σωτήρα στον κόσμο στηρίζεται στην αγάπη και την ελευθερία του θεού να αδειάζει τον εαυτό ΤΟΥ προκειμένου να σώσει τον κόσμο που συναντά την αφοσίωση, την ελευθερία και την ταπείνωση της Θεοτόκου. Το αποτέλεσμα είναι το πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού που μεταμορφώνει και τους Πάντες ΚΑΙ τα πάντα . ΜΙΑ τέτοια μέρα ελευθερίας και χάρης ο τόπος και ο λαός μας συνειδητά την συνέδεσε με την σπουδαιότερη στιγμή της νεότερης ιστορίας μας.

Ανήκουμε σε μια χώρα που είναι μικρή στο χώρο, αλλά απέραντη στο

χρόνο. Είναι μια φλούδα γης και όπως την προσδιόρισε ο Γεώργιος Σεφέρης,

είναι ένα ̟Πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, ̟Που δεν έχει άλλο αγαθό ̟Παρά τον αγώνα

του λαού, τη θάλασσα και το φως του ήλιου.

Γι’ αυτόν τον αγώνα του λαού βρισκόμαστε σήμερα εδώ, για να θυμηθούμε,

να τον τιμήσουμε, να εκφράσουμε το σεβασμό μας στους αγωνιστές, αλλά και

σε όλους εκείνους που κράτησαν στην καρδιά τους άσβεστη τη φλόγα της

λευτεριάς..

Σήμερα, τιμούμε την έναρξη της Επανάστασης του 1821, αφού με αυτήν το

έθνος μας κατόρθωσε να αποκτήσει και πάλι κρατική υπόσταση.

Στα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, που ακολούθησαν την άλωση της Πόλης,

οι Έλληνες πίστευαν ακράδαντα ότι είναι οι συνεχιστές όχι μόνο της

Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και της αρχαίας Ελλάδας είχαν δηλαδή σαφή

συνείδηση της ιστορικής τους συνέχειας. Ο λαός μας κατόρθωσε να

μην αφομοιωθεί, αλλά να διατηρήσει την εθνική του ταυτότητα, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τη γλώσσα του και τη θρησκεία του.

Τα χρόνια της πικρής δουλείας δεν στάθηκαν αρκετά να ξεριζώσουν από το στήθος του Έλληνα τους δύο <<πνεύμονες>> με του οποίους αυτός  αναπνέει: την ορθοδοξία και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Ο λαός μας παρά τα λάθη, τα πάθη και τις αδυναμίες του διατηρούσε διαχρονικά και συλλογικά σπάνιες αρετές, όπως η φιλοπατρία, ο σεβασμός στα ιερά και τα όσια, η φιλοξενία, το κοινοτικό πνεύμα και η άσβεστη διάθεση θυσίας και προσφοράς.

  Φορείς αυτής της παραδόσεως υπήρξαν πχ  οι ηρωικοί κάτοικοι  του Μεσολογγίου, οι οποίοι δεν αντιστάθηκαν μόνο στον εχθρό που τους πολιορκούσε, αλλά αντιστάθηκαν, και αυτό είναι το σημαντικότερο, στα θέλγητρα της φύσης, στις θεμελιώδεις βιοτικές ανάγκες αυτής της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, για να αποδείξουν τελικά, ότι ένας τιμημένος θάνατος είναι προτιμότερος από μια ζωή συμβιβασμένη με το άδικο και τη σκλαβιά.

Η Επανάσταση του 1821, δεν ήταν ταξική, όπως η Γαλλική, αλλά εθνικοαπελευθερωτική.

Σύμφωνα με το σχέδιο της Φιλικής Εταιρίας, η Επανάσταση θα εκδηλωνόταν ταυτόχρονα σχεδόν από τη Μολδοβλαχία μέχρι την Πελοπόννησο και από τη Σερβία μέχρι την Κωνσταντινούπολη. "Λευτεριά ή Θάνατος" ακούστηκε σ’ όλες τις υπόδουλες ελληνικές περιοχές.  Σημασία έχει ότι ο μεγάλος Ξεσηκωμός του ’21 ξεκίνησε χωρίς ουσιαστική βοήθεια από τους ξένους και στηρίχθηκε αποκλειστικά στους Έλληνες οι οποίοι κατάφεραν το πρώτο ουσιαστικό πλήγμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κι έδωσαν το έναυσμα για τον ξεσηκωμό κι άλλων υπόδουλων λαών.   

  Είναι συγκλονιστικά  τα λόγια του στρατηγού Μακρυγιάννη, ο οποίος προετοιμαζόμενος να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ στην περιοχή των Μύλων της Πελοποννήσου, συνάντησε το ναύαρχο Ντεριγνύ και διηγείται τα ακόλουθα: Εκεί οπούφκειανα τις θέσεις εις τους Μύλους ήρθε ο Ντερνύς να με ιδή. Μου λέγει:“Τι κάνεις αυτού; Αυτές οι θέσεις είναι αδύνατες, τι πόλεμο θα κάμετε με τον Μπραΐμη αυτού;”

- Του λέγω, είναι αδύνατες οι  θέσεις κ’ εμείς, όμως είναι  δυνατός ο Θεός οπού μας  προστατεύει, και θα δείξωμεν  την τύχη μας σ’ αυτές τις  θέσεις τις αδύνατες. Κι αν  είμαστε ολίγοι εις το πλήθος  του Μπραΐμη, παρηγοριώμαστε μ’  έναν τρόπον ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και  δεν μπορούνε, τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν, κι όταν κάνουν αυτείνη την απόφασιν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν. Η θέση όπου είμαστε σήμερα εδώ είναι τοιούτη, και θα ιδούμεν την τύχη μας οι αδύνατοι με τους δυνατούς. Πράγματι, τα λόγια αυτά αποδείχτηκαν προφητικά, καθώς ο στρατός του Ιμπραήμ υπέστη βαρύ πλήγμα από τους ολιγάριθμους και με αυτοθυσία αγωνιζόμενους Έλληνες πολεμιστές.

Χωρίς αμφιβολία, ο αγώνας για την ελευθερία έχει την ουσία και τις διαστάσεις ενός θαύματος. «Γιατί στο θαύμα κι όχι στη λογική, χρωστάει την ανάστασή του το Γένος», έγραψε ο στρατηγός Μακρυγιάννης.

Η λογική έλεγε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια εξέγερσης απέναντι στην Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν, εκ των προτέρων, καταδικασμένη σε αποτυχία, όπως είχε γίνει και στο παρελθόν με τα διάφορα προεπαναστατικά κινήματα. Ο Κολοκοτρώνης, αυτή η ηγετική μορφή του αγώνα, γράφει στα απομνημονεύματά του:

«Ο κόσμος μάς έλεγε τρελούς.Ημείς, αν δεν είμεθα τρελοί δεν εκάναμε την Επανάσταση, διότι ηθέλαμε συλλογισθείδια ̟Πολεμοφόδια, καβαλαρία και ̟Πυροβολικό» «Όταν α̟οφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση», «δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε ̟Πόσοι είμεθα ούτε Πως δενέχουμε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας ̟Πόλεις… αλλά ωςμία βροχή έ̟Πεσε σε όλους μας η ε̟Πιθυμία της Ελευθερίας μας και όλοι και ο κλήρος και

οι ̟Προεστοί και οι κα̟Πεταναίοι και οι ̟Πε̟Παιδευμένοι και οι έμ̟Ποροι, μικροί και μεγάλοι,

όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτόν το σκο̟Πό και εκάναμε την ε̟Πανάσταση».

Επιπλέον, η Ευρώπη, οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ιερής Συμμαχίας ήταν εχθρικές απέναντι στην Επανάσταση.

Κι όμως, η μεθοδική προετοιμασία από τη Φιλική Εταιρεία, οι Κλέφτες και οι αρματολοί η θέληση και η αγωνιστικότητα του λαού έφεραν το ποθούμενο.

Από την Ήπειρο ως το Μοριά και από τη Ρούμελη ως τη Μακεδονία και τα

νησιά, ξέσπασε η φλόγα της επανάστασης. Ήταν το ξέσπασμα ενός

βασανισμένου και ταπεινωμένου λαού. Ο ραγιάς αρματώνεται, γίνεται

ασυμβίβαστος αγωνιστής και επαναστατεί απέναντι σ΄ έναν εχθρό που είχε τα

πάντα: στρατό, στόλο, χρήματα και τη νομιμότητα του κυρίαρχου. Η

επανάσταση στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο και στα νησιά του

Αιγαίου πνίγηκε στο αίμα. Μόνο στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα,

ο αγώνας πέτυχε και ευδοκίμησε.

Ονόματα όπως: Κολοκοτρώνης, ο διάκος, ο Παπαφλέσσας, ο Καραϊσκάκης,

Ο Υψηλάντης, η Μπουμπουλίνα, ο Κανάρης, οι Μακεδόνες Καρατάσος,

Κασομούλης, Παππάς, και ο Γιάννης Φαρμάκης, έχουν

μείνει στην Ιστορία ως παραδείγματα ηρωισμού και αυτοθυσίας. Είναι μορφές

που πήραν μυθικές διαστάσεις στη συνείδηση του λαού μας.

Τοπωνύμια όπως:

Δραγατσάνι, Βαλτέτσι, Δερβενάκια, Μανιάκι, Αλαμάνα, Αραπίτσα, Μεσολόγγι,

περιβάλλονται με το στεφάνι της δόξας, της ηρωικής αντίστασης και της

θυσίας.

Η άλωση της Τριπολιτσάς , η σφαγή της Χίου, η καταστροφή των

Ψαρών, η έξοδος του Μεσολογγίου αποτελούν κορυφαίες στιγμές του αγώνα,

αποτελούν ολοκαυτώματα ψυχών και σωμάτων, που συγκίνησαν όλον τον

κόσμο και δημιούργησαν ισχυρό ρεύμα Φιλελληνισμού στην Ευρώπη..

Όμως, ανάλογα με το αίμα που χύθηκε, το πρώτο ανεξάρτητο ελληνικό

κράτος περιορίστηκε στα στενά όρια της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας

και των Κυκλάδων. Καταλυτικός παράγοντας για τη μη πραγματοποίηση όλων

των εθνικών στόχων ήταν οι εμφύλιες διαμάχες. Γιατί εκτός από τη φωτεινή

πλευρά της Επανάστασης, θα πρέπει να αναφέρουμε και τη σκιώδη πλευρά της,

που δεν ήταν άλλη από τη δολερή διχόνοια, ανάμεσα στους πολιτικούς και

στρατιωτικούς, η οποία δίχασε τον τόπο, έβλαψε την επανάσταση και έθεσε σε

κίνδυνο την επιτυχία της.

Το 1821 ήταν ταυτοχρόνως μία εθνική και μία οικουμενική, πανανθρώπινη επανάσταση. Ήταν πρωτίστως εθνική εξέγερση με σύνθημα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Ορθόδοξη πίστη, αντιστασιακό πνεύμα του Ελληνισμού, κοινοτική αυτοδιοίκηση, κρυφά και φανερά σχολεία, η ικανότητα του έθνους μας στο εμπόριο και τη ναυτιλία, αυτά ήσαν τα κυριότερα θεμέλια της εθνικής ανεξαρτησίας. Υπάρχει, όμως, και η οικουμενική διάσταση του Αγώνος.

Το 1821 ξεπέρασε τα σύνορα και συγκίνησε πολλά έθνη ανά την υφήλιο.

Κατά το Α’ Επιστημονικό Συνέδριο της Ιεράς Συνόδου για τις ιστορικές πηγές του 1821 (κυκλοφορείται ήδη ο σχετικός τόμος) κατατέθηκαν μαρτυρίες για τη συμβολή του 1821 στην επαναστατική διάθεση των Ιταλών του 19ου αιώνος και στην ενοποίηση της Ιταλίας. Αντιθέτως με όσα διαδίδουν ορισμένοι ξενομανείς, η Ελληνική Επανάσταση αφύπνισε τους Ιταλούς επαναστάτες και δεν συνέβη το αντίθετο.

. Στη Λατινική Αμερική πολλές εξεγέρσεις εντοπίων κατά των αποικιοκρατών εμπνεύσθηκαν από την Ελληνική Επανάσταση.

Στη δυτική Ευρώπη ο φιλελληνισμός επηρέασε τον λαό και τους διανοητές. Ο Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά απεικόνισε συγκλονιστικά τη σφαγή της Χίου, ενώ για το ίδιο γεγονός ο Βίκτορ Ουγκό έγραψε το περίφημο ποίημα «Το Ελληνόπουλο». Στη Ρωσία, ο Πούσκιν έγραψε έργα σχετικά με το 1821. Η Έξοδος του Μεσολογγίου προκάλεσε διαδηλώσεις φοιτητών στο Παρίσι και στο Λονδίνο.

Αθάνατο 1821, ελληνικό και πανανθρώπινο!

Πως όμως αποδίδουμε τις τιμές, σ’ αυτούς που σήκωσαν το λάβαρο της επανάστασης, με το σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος» παίρνοντας στην πλάτη τους την ιστορία μιας ολόκληρης φυλής;

Φτάνουν άραγε οι παρελάσεις, οι ομιλίες, τα ποιήματα, και όλα αυτά με τα οποία πάντα λαμπρύνουμε τη σημερινή μέρα; Στην προσπάθεια να συγκεντρώσω το υλικό για την σύνταξη αυτής της ομιλίας στάθηκα στην πρωτότυπη προσέγγιση ενός άλλου συναδέλφου εκπαιδευτικού ο οποίος έχοντας επαφή με την οδυνηρή πραγματικότητα είπε στην ομιλία του:

«Αγαπητά μου παιδιά.

Σκέφτηκα να σας μιλήσω για τον Καραϊσκάκη, αλλά το μυαλό σας θα πάει  στο γήπεδο.

Σκέφτηκα να σας μιλήσω για το ’21, αλλά ο νους σας θα πάει στην θύρα 21 των Ορίτζιναλ.

Συλλογίστηκα πολύ για να καταλήξω, αν αξίζει να σας ταλαιπωρήσω για κάτι τόσο µακρινό, τόσο ξένο. Δύο αιώνες πίσω κάποια γεγονότα, τι να λένε σε σας; Σε σας που βιάζεστε να φύγετε, να πάτε βόλτα, για καφέ ή για κάτι άλλο…

Αν όμως θέλετε µια συμβουλή από ένα δάσκαλο, σκεφτείτε το παράδειγμα του Μακρυγιάννη, που έφτασε αγράμματος μέχρι τα πενήντα σχεδόν, για να καταλάβει τότε, πως η μόρφωση, η καλλιέργεια, ήταν το όπλο που έλειπε απ’ την προσωπική του θήκη.

Και κάθισε µε πολλή δυσκολία και χωρίς δάσκαλο κι έμαθε πέντε κολλυβογράμματα, για να µας πει την ιστορία του βίου του, και προ παντός την ιστορία της επανάστασης των υπόδουλων Ρωμιών.

Δεν είστε σε τίποτε λιγότερο ικανοί από τον νόθο, Γιώργο Καραϊσκάκη. Ήταν κι αυτός  αθυρόστομος σαν κι εσάς, αλλά ήταν πάνω απ´ όλα μπεσαλής.

Αυτό θα ’θελα να έχετε κι εσείς: Υπευθυνότητα και μπέσα. Ν’ αναλαμβάνετε τις ευθύνες σας, ν’ απεχθάνεστε την υποκρισία, να σιχαίνεστε το συμφέρον, να μισείτε το ψέμα και την ευθυνοφοβία.

Να ’μαστε λοιπόν αυτή τη στιγμή εδώ εμείς οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι πολιτικοί για να αποδώσουμε τις τιμές που πρέπει σ’ όλους αυτούς που θυσιάστηκαν για μας.

Και όντας και ο ίδιος γονιός και δάσκαλος και πολίτης αυτού του τόπου θα μοιραστώ μαζί σας τους προβληματισμούς που προβάλουν αμείλικτοι.

 Απόδοση τιμής στους ήρωες του ’21 σημαίνει πως, μαθαίνω για τις πράξεις τους, εμπνέομαι από αυτές και τις υιοθετώ σαν στάση και σαν αξία ζωής.

Πόσο όμως παραδειγματιστήκαμε από τον Νικηταρά, που το μοναδικό του λάφυρο από τον αγώνα ήταν ένα Δαμασκηνό σπαθί, που πείστηκε να πάρει από τα πλούσια λάφυρα μετά τη μάχη στα Δερβενάκια; Αλλά, κι αυτό το προσέφερε σ’ έναν έρανο της προσωρινής κυβέρνησης στην Ύδρα, για να μπορέσει να αρματωθεί ο ελληνικός στόλος και να ανεφοδιαστεί το Μεσολόγγι.

 Πόσο μας αγγίζουν σήμερα τα λόγια του Μάρκου Μπότσαρη όταν έσκισε το διοριστήριο του στρατηγού λέγοντας:

«Όποιος είναι άξιος παίρνει, το δίπλωμα του στρατηγού απ’ των εχθρών το χέρι», για να μην κακοκαρδίσει τους άλλους αγωνιστές, και προ παντός να μην θεωρηθεί ότι κατέκτησε θέση την οποία δεν άξιζε;

 Και πόση απόκριση έχει στις μέρες μας η βαθιά πίστη του Κολοκοτρώνη όπως αποτυπώνεται από τον ίδιο στα απομνημονεύματά του;

«Παι­διά μου», έλεγε, «πρέ­πει να φυ­λά­ξε­τε την πί­στιν σας και να την στε­ρε­ώ­σε­τε, δι­ό­τι ό­ταν ε­πι­ά­σα­μεν τα άρ­μα­τα, εί­παμεν πρώ­τα υπέρ πί­στε­ως και έ­πει­τα υ­πέρ πα­τρί­δος».

Από την άλλη πλευρά, απόδοση τιμής είναι και η βαθιά κατανόηση όλων των λαθών που έγιναν ακόμα κι απ’ τους μεγαλύτερους ήρωες, γιατί κι αυτοί ήταν άνθρωποι σαν και μας.

Και είναι εξ ίσου μεγάλη απόδοση τιμής όταν μαθαίνεις από τα λάθη του παρελθόντος και τα αποφεύγεις στο παρόν και στο μέλλον. Εξ άλλου το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού. Πόσο μάλλον το τρις ή και το … δεκατρείς εξαμαρτείν.

Γι αυτό  ας σεβαστούμε την ιερότητα της ιστορικής τούτης στιγμής τιμώντας τους ήρωές μας με πράξεις κι όχι με λόγια.

Και αυτό γίνεται με δύο τρόπους: Αναπαράγοντας τις αρετές τους και αναπληρώνοντας τις ελλείψεις τους.

  Δεν γνωρίζουμε την προσωπική  ζωή καθενός εκ των πρωταγωνιστών  της επανάστασης ούτε στοχεύουμε  να μετατραπούμε σε εισαγγελείς  ελέγχοντας πτυχές του οικογενειακού,  επαγγελματικού και κοινωνικού  τους βίου. Είναι σίγουρο ότι ως άνθρωποι κι αυτοί είχαν αρκετά πάθη και αδυναμίες, όμως είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο πως είχαν και πολλές αρετές. Αυτές τις αρετές ας προσπαθήσουμε όλοι να μιμηθούμε σε όποιο κοινωνικό στρώμα κι αν ανήκουμε.

  Οι στρατιωτικοί ας μιμηθούν  το θάρρος και τη λεβεντιά  των ηρώων του 21, ώστε να  αποδειχτούν άξιοι συνεχιστές  τους, όταν οι καιροί το απαιτήσουν, υπερασπιζόμενοι την εθνική κυριαρχία  της χώρας μας και τα δίκαια  του πολύπαθου ελληνικού λαού. Οι δικαστικοί πάλι ας παραδειγματιστούν  από την παρρησία και την   ακεραιότητα αυτών των ανθρώπων, αποδίδοντας δικαιοσύνη αμερόληπτα και τιμωρώντας τα αδικήματα όχι μόνο των μικρών και αδυνάμων, αλλά και των ισχυρών και αυτών που έχουν την εξουσία και θέλουν να διαφεντεύουν τις τύχες αυτού του κόσμου. Οι εκπαιδευτικοί με τη σειρά τους ας υιοθετήσουν τις αρετές της συνέπειας και της φιλοπατρίας. Ας γίνουν εμπνευσμένοι παιδαγωγοί και όχι τυπικοί συντελεστές μιας αδιάφορης και μίζερης διδασκαλίας. Ας διδάξουν στα παιδιά ότι η αγάπη για την πατρίδα και το λαϊκό της πολιτισμό δεν είναι συντηρητισμός ούτε εθνικισμός, αλλά βασική προϋπόθεση για μια αληθινή εκπαιδευτική αναγέννηση. Τέλος, οι πολιτικοί ας πάρουν από τους αγωνιστές την τιμή και την αξιοπρέπεια και ας σταματήσουν να αποκαλούν <<συνταγή εξόδου από την κρίση>> την εξαθλίωση του ελληνικού λαού.

Ας ξαναθυμηθούμε τα λόγια του Μακρυγιάννη:

“Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί,

και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί

και πολιτικοί και στρατιωτικοί

και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι.

Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί,

να την φυλάμεν κι όλοι μαζί.

Είμαστε εις το “εμείς” κι όχι εις το “εγώ”.

 Σήμερα, που η ιστορία φαίνεται ότι γράφεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς στην περιοχή μας.

Σήμερα, που με την κρίση ξαναπληρώνουμε σαν χώρα και σαν λαός την άγνοια της ιστορίας μας.

Σήμερα ακριβώς, είναι περισσότερο επιτακτική η ανάγκη να έχουμε στο μυαλό μας τη ρήση του Ουίνστων Τσώρτσιλ.

«Οι λαοί που ξεχνούν την ιστορία τους

είναι καταδικασμένοι να την ξαναζήσουν».

Τιμώντας, σήμερα, την Επανάσταση του 1821, αναπόφευκτα γίνονται

παραλληλισμοί με την πρωτόγνωρη δυσμενή κατάσταση στην οποία έχει

περιέλθει η χώρα μας .

Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η άλωση της Πόλης, που ήταν η απαρχή της

τουρκοκρατίας, δεν προήλθε μόνο από τη στρατιωτική ισχύ των Οθωμανών.

Προήλθε από την κοινωνική αναρχία και αποσάθρωση, την κοινωνική

διαφθορά και ανισότητα, την εξαθλίωση του δημόσιου βίου, την ανάρρηση σε

αξιώματα φαύλων και ανάξιων ανθρώπων, τη διαφθορά των αξιωματούχων και

τη ηττοπάθεια των αρχόντων. Αλλά και ο στρατηγός Μακρυγιάννης, αυτός ο

μεγάλος αγωνιστής της επανάστασης, στα Απομνημονεύματά του, στηλιτεύει

δριμύτατα αντίστοιχες καταστάσεις που επικρατούσαν στις πρώτες δεκαετίες

ύπαρξης του Ελληνικού κράτους. Μήπως παρόμοια φαινόμενα δεν

παρατηρούνται και σήμερα;

Τότε είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια ισχυρή Οθωμανική αυτοκρατορία, ενώ

σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με διάφορα ισχυρά απρόσωπα οικονομικά

κέντρα που με αναίδεια διασύρουν την πατρίδα μας και προσπαθούν «να κάνουν

στάχτη έναν λαό ̟που είναι αιώνια φλόγα», όπως έγραψε ο Κώστας Βάρναλης.

Βέβαια γι΄ αυτήν την οδυνηρή κατάσταση ευθύνονται όλοι, από την κορυφή

μέχρι τη βάση της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας.  

   Ο ελληνικός λαός δεν είναι άμοιρος ευθυνών για το δράμα που περνάει σήμερα, καθώς συνειδητά προτίμησε να ανταλλάξει τον πνευματικό θησαυρό των πατέρων του με τα ξυλοκέρατα των ευρωπαϊκών επιχορηγήσεων.

Όλοι όσοι νομιμοποίησαν και ανέχτηκαν τη διαφθορά, εισήγαγαν έναν αμοραλισμό ξένο προς τα ήθη της ελληνικής κοινωνίας και κατάργησαν παραδοσιακές αξίες που

χαρακτήριζαν τον ελληνικό λαό.

Αλλά και όλοι εμείς που προτάξαμε την ατομικότητα και το προσωπικό συμφέρον έναντι της συλλογικότητας και της κοινωνικής προσφοράς. Όλοι εμείς που ανεχτήκαμε και επιτρέψαμε να κυριαρχήσει η φαυλότητα, η ανομία, η αναξιοκρατία και η ατιμωρησία των

σύγχρονων Εφιαλτών.

Σ΄ αυτήν τη δύσκολη στιγμή που περνά η πατρίδα μας, θα πρέπει να

ανατρέξουμε και να αναβαπτιστούμε στις αξίες και στα ιδανικά του ΄21, στο

«εμείς» του Μακρυγιάννη, στον πατριωτισμό και τη θυσία των αγωνιστών, να

κρατήσουμε αυτά που μας ενώνουν και να αναλογιστούμε «τι χάσαμε, τι έχουμε

και τι μας ̟πρέ̟πει».

Αγαπητά μας παιδιά, εσείς που είστε το μέλλον της πατρίδας, εσείς που

μεταφέρετε όλα τα χαρακτηριστικά της ελληνικής ψυχής ακολουθήστε τη

συμβουλή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Αδαμάντιου Κοραή. Ο

πρώτος, ο αγράμματος πρωταγωνιστής της Επανάστασης, στην ιστορική του

ομιλία στην Πνύκα προέτρεψε τους νέους να σκλαβωθούν στα γράμματα τους

και να δοθούν στις σπουδές τους. Ο δεύτερος με την προστακτική του

«δράξασθε ̟Παιδείας» καθιστά σαφές ότι μόνο μέσα από την παιδεία θα γίνεται

ελεύθεροι άνθρωποι και όποιος είναι ελεύθερος συλλογιέται καλά και άρα

ενεργεί σωστά. Πορευθείτε με όραμα και στόχους στη ζωή σας, προσπαθήστε και αγωνιστείτε, με πίστη και αρετή, για την πραγμάτωσή τους, εμπνευστείτε από τα ιδανικά του 21 και τις διαχρονικές αλήθειες και αξίες της Ορθοδοξίας και του ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΞΑΝΑΛΑΜΨΕΙ το φως στον κόσμο και να κερδίσουμε τον σεβασμό που μας αξίζει.

Να γιατί ο Αγώνας του ’21 παραμένει διαχρονικός κι επίκαιρος για μας τους Νεοέλληνες. Η Ελευθερία σ’ όλα τα επίπεδα θέλει αρετή και τόλμη, θέλει θυσίες για να την αποκτήσουμε και προπαντός για να τη διατηρήσουμε.

Οι νεοφανείς Νεομάρτυρες της Γαστούνης (1716)

Σύνδεσμοι

epanastasi1821.online - Πλούσιο υλικό για μαθητές

• Μία πολύ αξιόλογη προσπάθεια κατάλληλη για χρήση σε μαθητές και όχι μόνο δημιουργήθηκε αυτές τις μέρες. Πρόκειται για την ιστοσελίδα epanastasi1821.online η οποία περιέχει πολλά περιεκτικά βίντεο, φτιαγμένα για μικρά και μεγάλα παιδιά, με αναφορές στα γεγονότα της Επανάστασης του 1821. 
• Μια πολύ αξιόλογη ιστοσελίδα ακόμη είναι η e-wisdom.gr/1821